W dniu 19 września obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pracowników Służby BHP. W tym dniu szczególnie chcemy docenić wysiłki pracowników służby BHP na rzecz tworzenia bezpiecznego środowiska pracy, co ma bezpośredni wpływ na zdrowie i dobrostan pracowników oraz efektywność funkcjonowania organizacji. Dzień ten to również okazja do promowania wiedzy na temat BHP, a także do podnoszenia świadomości na temat znaczenia zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony zdrowia i życia w miejscu pracy.
Warto podkreślić jak istotną rolę pełni służba bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie.
Bezpośrednie podleganie służby BHP pracodawcy zapewnia, że wszelkie kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy są traktowane priorytetowo. W praktyce oznacza to, że pracownik służby BHP ma bezpośredni dostęp do osób lub organów zarządzających, co umożliwia szybkie reagowanie na potencjalne zagrożenia oraz wdrażanie niezbędnych zmian.
KWALIFIKACJE I WYMAGANIA DLA PRACOWNIKÓW SŁUŻBY BHP
Odpowiednie wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe są kluczowe dla skutecznego pełnienia funkcji w służbie BHP.
Wymagania dla pracowników służby BHP są ściśle określone i różnią się w zależności od stanowiska Wymagania te obejmują:
- Inspektor ds. BHP: zawód technika BHP.
- Starszy inspektor ds. BHP: zawód technika oraz co najmniej 3-letni staż pracy lub wyższe wykształcenie w zakresie BHP.
- Specjalista ds. BHP: wyższe wykształcenie w zakresie BHP oraz co najmniej 1 rok stażu pracy.
- Starszy specjalista ds. BHP: wyższe wykształcenie w zakresie BHP oraz co najmniej 3-letni staż pracy.
- Główny specjalista ds. BHP: wyższe wykształcenie w zakresie BHP oraz co najmniej 5-letni staż pracy.
Wyższe wykształcenie w zakresie BHP to wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo wyższe wykształcenie o innym kierunku plus studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Istotne jest przy tym, że nie tyle ważna jest nazwa kierunku studiów, a to jakie przedmioty związane ze stosowaniem BHP i w jakiej liczbie były realizowane podczas studiów.
Posiadanie odpowiednich kwalifikacji jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także ma być gwarancją, że pracownik będzie potrafił efektywnie doradzać pracodawcy w kwestiach związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, co ma bezpośredni wpływ na poprawę warunków pracy w firmie.
SŁUŻBA BHP A ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA BEZPIECZEŃSTWO PRACOWNIKÓW
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy pełni w firmie rolę doradczą i kontrolną w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, co oznacza, że jej głównym zadaniem jest wspieranie pracodawcy w zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy.
Najważniejszym zadaniem służby bhp jest:
- przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
- bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń.
Ale służba bhp ma też wiele innych zadań - należy do nich m.in.:
- udział w opracowywaniu regulaminów pracy, instrukcji ogólnych i stanowiskowych, zarządzeń wewnętrznych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
- opiniowanie szczegółowych instrukcji bhp na poszczególnych stanowiskach pracy,
- udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy,
- współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników,
- współpraca z lekarzem sprawującym opiekę medyczną nad pracującymi oraz laboratoriami wykonującymi badania i pomiary środowiska pracy.
Jaki jest zakres kontroli warunków pracy prowadzonych przez służbę bhp?
Kontrola warunków pracy powinna w szczególności dotyczyć:
- organizacji procesów pracy i ich wpływu na warunki pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy,
- stanu technicznego pomieszczeń pracy, w tym urządzeń wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, odpylających i innych wpływających na warunki pracy,
- oświetlenia ogólnego w pomieszczeniach oraz oświetlenia na stanowiskach pracy;
- stanu pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,
- stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, w tym spełniania wymagań dotyczących oceny zgodności, wyposażenia w osłony i inne środki zabezpieczające pracowników obsługujących maszyny i urządzenia,
- oceny ochrony pracowników przed działaniem materiałów i procesów technologicznych niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia,
- zaopatrzenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej, zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy.
Jakie są uprawnienia służby bhp w razie stwierdzenia nieprawidłowości?
W razie stwierdzenia nieprawidłowości osoba wykonująca zadania służby bhp jest uprawniona do:
- niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,
- niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
- niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,
- wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób,
- występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp.
SŁUŻBA BHP, PRACOWNIK WYKONUJĄCY ZADANIA SŁUŻBY BHP, SAM PRACODAWCA A MOŻE SPECJALISTA SPOZA ZAKŁADU?
Kiedy pracodawca tworzy w zakładzie służbę bhp?
Każdy pracodawca musi mieć „bhpowca”, ale nie każdy ma obowiązek tworzyć służbę bhp. Wszystko zależy od liczby zatrudnionych w zakładzie pracy pracowników oraz zagrożeń i uciążliwości związanych z wykonywaną w tym zakładzie pracą.
Służbę BHP jako wyodrębnioną komórkę organizacyjną tworzy pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników. Jeśli w zakładzie pracy zatrudnionych jest:
- od 100 do 600 pracowników, to należy utworzyć co najmniej jednoosobowe stanowisko bhp albo zatrudnić na takim stanowisku pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy,
- ponad 600 pracowników, to należy zatrudnić w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej jednego pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników.
Mniejszy pracodawca, tj. zatrudniający do 100 pracowników nie tworzy służby bhp, lecz powierza wykonywanie zadań służby BHP pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy (wykonującemu inne obowiązki zawodowe w tym zakładzie). W przypadku braku odpowiednich pracowników można powierzyć zadania służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy.
Jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi, inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp albo zwiększenie liczby pracowników tej służby.
Każdy pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bhp dla pracowników tej służby.
Kiedy pracodawca może sam pełnić zadania służby bhp?
Mały pracodawca może sam pełnić zadania służby bhp, ale pod pewnymi warunkami.
Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
- zatrudnia do 10 pracowników albo
- zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Grupy działalności oraz kategorie ryzyka określa załącznik nr 2 do rozporządzenia w sprawie zróżnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń i ich skutków.
Grupy ryzyka dla których rozporządzenie określa nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka to m.in.:
- produkcja odzieży;
- poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji;
- handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi; naprawa samochodów;
- handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi;
- działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi;
- informacja i komunikacja;
- działalność finansowa i ubezpieczeniowa;
- działalność związana z obsługą rynku nieruchomości;
- działalność profesjonalna, naukowa i techniczna;
- działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane;
- działalność detektywistyczna i ochroniarska;
- działalność związana z administracyjną obsługą biura i pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej;
- administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, organizacje i zespoły eksterytorialne;
- edukacja oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją;
- pozostała działalność usługowa.
Kiedy pracodawca może powierzyć zadania służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy?
Nie każdy pracodawca może scedować zadania służby bhp na specjalistę spoza zakłady pracy.
Tylko pracodawca zatrudniający do 100 pracowników w przypadku braku kompetentnych pracowników może powierzyć zadania służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy!!
Wybierając osobę do pełnienia tych zadań pracodawca musi pamiętać, że specjalistą spoza zakładu pracy nie można zostać od razu po studiach. Trzeba najpierw zdobyć doświadczenie – konieczny jest co najmniej roczny staż pracy w służbie bhp. Staż taki można nabyć tylko u pracodawcy tworzącego służbę bhp jako wyodrębnioną komórkę organizacyjną, a więc u pracodawcy zatrudniającego więcej niż 100 pracowników. Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników nie tworzy służby bhp (chyba że nakaże mu to inspektor pracy) a powierza jedynie wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Oznacza to, że wykonując zadania służby bhp u takiego pracodawcy, nie można nabyć stażu pracy w służbie bhp potrzebnego do bycia specjalistą spoza zakładu.
Pracodawca powinien brać pod uwagę nie tylko formalne kwalifikacje, ale też faktyczne umiejętności i doświadczenie takiej osoby. Wybór „bhpowca” to nie tylko formalność na potrzeby kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. To nade wszystko kwestia zdrowia i życia zatrudnionych pracowników i spokój sumienia pracodawcy. Dobry „bhpowciec” uchroni pracodawcę nie tylko przed kontrolą PIP, ale przede wszystkim pomoże unikać błędów i zaniedbań, które niezauważone i niewyeliminowane mogą prowadzić do poważnych wypadków przy pracy.
Skończyłeś studnia podyplomowe w zakresie bhp, chcesz świadczyć usługi jako specjalista ds. bhp spoza zakładu – pamiętaj!
Samo ukończenie studiów podyplomowych w zakresie bhp umożliwia podjęcie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w służbie bhp, stanowiącej wyodrębnioną komórkę organizacyjną w strukturze danego pracodawcy, natomiast nie daje uprawnień do wykonywania zadań służby bhp jako specjalista spoza zakładu pracy !!!
